Montaż paneli fotowoltaicznych – jak kłaść panele?

Inwestycja w fotowoltaikę wielu osobom kojarzy się głównie z zakupem paneli fotowoltaicznych. Aby jednak gotowa instalacja funkcjonowała zgodnie z oczekiwaniami, to znaczy przede wszystkim była bezpieczna, a także wydajna i trwała, należy zadbać o fachowy montaż. Podpowiadamy, jakie wytyczne powinien spełniać montaż ogniw fotowoltaicznych – i jak kłaść panele, aby długo i dobrze służyły.

Fotowoltaika na dachu czy na gruncie?

Jak zamontować panele fotowoltaiczne? Odpowiedź na to pytanie należy zacząć od wyboru między dachem budynku a gruntem. W Polsce panele fotowoltaiczne najczęściej montuje się na dachu. Zalety tego rozwiązania są dobrze znane. Zapewnia ono dobre nasłonecznienie instalacji i niskie zacienienie, a jednocześnie pozwala efektywnie zagospodarować dach domu – i nie zajmować pod mikroelektrownię przestrzeni ogrodu. Zwykle też budowa elektrowni słonecznej na dachu jest tańsza od tej na gruncie (choć inaczej cena fotowoltaiki kształtuje się przy montażu na dachu płaskim, inaczej na dachu skośnym; inaczej też na blasze, inaczej na papie, z czym wiąże się dobór systemu montażowego, mocowań itd.). Jako wady montażu paneli fotowoltaicznych na dachu można by natomiast wskazać ograniczoną powierzchnię do budowy instalacji (w przypadku np. szeregowców – niedużą). Ponadto ewentualne problemy w korzystnym zorientowaniu paneli słonecznych – na południe. I wreszcie trudniejszy dostęp do zestawu fotowoltaicznego w sytuacji, gdy konieczne staje się przeprowadzenie prac konserwacyjnych lub czyszczenia.

Montaż paneli fotowoltaicznych na ziemi ma z kolei takie zalety jak (na ogół) większa swoboda przestrzenna, dzięki której instalacja może uzyskać także duże rozmiary. Ponadto łatwość wyboru kierunku i zorientowania fotowoltaiki na południe. Ostatnia duża zaleta to łatwy dostęp do instalacji słonecznej, co przyspiesza konserwację czy czyszczenie i znacznie obniża ich koszty. A wady montażu paneli fotowoltaicznych na gruncie? Z jednej strony to wyższe koszty inwestycji, związane m.in. z koniecznością wykonania odpowiedniego stelażu. Z drugiej – większa wrażliwość paneli na zacienienie, które nisko nad ziemią występuje częściej i z większym natężęniem niż kilkanaście lub więcej metrów nad nią.

Montaż paneli fotowoltaicznych – co wpływa na wydajność instalacji?

• nasłonecznienie – ogniwa fotowoltaiczne najlepiej montować tak, aby zapewnić im ekspozycję południową
• kąt nachylenia – panele fotowoltaiczne powinny być nachylone pod kątem 25-40 stopni (optymalny kąt nachylenia wynosi 30 stopni), co w przypadku np. dachów płaskich można regulować odpowiednimi wspornikami
• zacienienie – na etapie projektowaniu i w trakcie montażu należy dążyć do tego, aby na panelach fotowoltaicznych nie kładł się w ciągu dnia cień np. komina, drzewa lub innego elementy położonego w sąsiedztwie
• czyszczenie – opadłe liście, ptasie odchody i wszelkie inne zanieczyszczenia (także atmosferyczne) zmniejszają efektywność pracy paneli fotowoltaicznych i uzysk energii, a co gorsza negatywnie rzutują na ich żywotność. Dlatego już na etapie projektowania i montażu fotowoltaiki należy zapewnić sobie warunki do odpowiedniej konserwacji ogniw
• czynniki atmosferyczne – fachowy montaż paneli słonecznych uwzględnia potrzebę szybkiego spływania wody deszczowej oraz zwiewania przez wiatr lub topnienia śniegu
• estetyka – ponieważ wygląd dachu w istotny sposób wpływa na wygląd domu, montaż paneli fotowoltaicznych powinien być zaplanowany i przeprowadzony tak, aby zrównoważyć dwie kwestie: efektywność instalacji fotowoltaicznej oraz prezencję budynku

Ile kosztuje montaż paneli fotowoltaicznych?

• Wycena montażu paneli fotowoltaicznych to kwestia indywidualna. Koszt zależy przede wszystkim od rodzaju i liczby paneli fotowoltaicznych, następnie od doboru dodatkowych elementów instalacji (np. inwertera lub kilku czy kilkunastu mikroinwerterów), a także od poziomu skomplikowania samego procesu montażu (w grę wchodzi montaż na dachu i montaż na ziemi; w pierwszym przypadku także pod uwagę brać trzeba ukształtowanie i nachylenie dachu, w drugim – wyzwania związane z montażem na konstrukcji odpowiedniej do danych potrzeb).
• Co trzeba w tym miejscu wyraźnie podkreślić, montaż paneli fotowoltaicznych to kluczowy etap inwestycji w fotowoltaikę. Jest niezwykle ważny nie tylko dla żywotności domowej elektrowni słonecznej, jej faktycznej wydajności i poziomu produkcji prądu. Od jakości wykonania montażu zależy przede wszystkim bezpieczeństwo samej instalacji, domu, na czy przy którym ona powstaje, a także mieszkańców. Chodzi m.in. o ryzyko przepięć czy pożarów, które dramatycznie rośnie przy niefachowej instalacji ogniw. W związku z tym koszt montażu fotowoltaiki nie powinien być jedynym czy bezwzględnie najważniejszym spośród czynników wyboru instalatora – fundamentalną sprawą są jego kompetencje.

Jak długo trwa montaż paneli fotowoltaicznych?

Podobnie jak w przypadku kosztu montażu paneli fotowoltaicznych, także czas niezbędny do przeprowadzenia tych prac wiąże się z dwiema grupami czynników. Z jednej strony z rozmiarami i stopniem skomplikowania samej instalacji fotowoltaicznej (liczbą ogniw i elementów towarzyszących). Z drugiej – z uwarunkowaniami przestrzeni, w której fotowoltaika ma się pojawić.

Montaż fotowoltaiki a zacienienie – jak sobie z tym poradzić?

• Zarówno projekt instalacji, jak i sposób montażu paneli fotowoltaicznych powinny uwzględniać ryzyko okresowego zacienienia ogniw przez elementy takie jak komin, drzewo, sąsiedni budynek. Istnieje jednak również ryzyko wystąpienia zacienień okazjonalnych, np. gdy na panel fotowoltaiczny spadnie mokry liść albo gdy ogniwo zanieczyści ptak. To istotne o tyle, że przy standardowej instalacji fotowoltaicznej (z panelami łączonymi szeregowo) jeden zacieniony panel wyraźnie obniża sprawność pozostałych, a z kolei rosnący na nim opór wiąże się z przegrzaniem modułu i spadkiem jego żywności.
• Wiedząc o tym, producenci fotowoltaiki rozwinęli sposoby łagodzenia czy omijania problemu. Pierwszym z nich są diody by-pass, które wyłączają z obiegu panel o zmniejszonej sprawności. Efektywnie sterować potencjałem fotowoltaiki pozwalają też mikroinwertery oraz optymalizatory, czyli urządzenia towarzyszące panelom. Z drugiej strony przeciwdziałać skutkom zacienienia pozwalają i same panele typu half-cut, czyli z ogniwami ciętymi na pół. Dzięki temu zacienienie wpływa wyłącznie na tę połowę panelu, na której rzeczywiście zaistniało – a nie na całość. Szczegółowych informacji na temat tego, które z wymienionych rozwiązań najlepiej sprawdzi się w danym przypadku, chętnie dostarczą specjaliści z com.

Montaż samodzielnie czy z pomocą specjalisty?

Wielu osobom przemawia do wyobraźni wątek paneli fotowoltaicznych typu plug-in, czy też przeznaczonych do montażu w systemie DIY – zrób to sam. Wiąże się to oczywiście z obniżeniem progu wejścia w inwestycję w fotowoltaikę, podobnie jak pomysł skorzystania z usług wykonawcy spoza kręgu fachowców od instalacji fotowoltaicznych. Trzeba w tym miejscu powtórzyć, że prawidłowy montaż to kwestia kluczowa dla bezpieczeństwa użytkowników oraz dla trwałości i opłacalności instalacji w dłuższym okresie. Z tego powodu eksperci jednoznacznie rekomendują, aby korzystać wyłącznie z usług profesjonalnych monterów instalacji fotowoltaicznych.